Europa potrzebuje więcej ambicji i determinacji - zarówno w obszarze bezpieczeństwa, jak i konkurencyjności gospodarki. Ursula von der Leyen w orędziu o stanie Unii zapowiedziała uproszczenie regulacji dla firm, rozwój jednolitego rynku i inwestycje w strategiczne sektory.

Unia Europejska powstała jako projekt pokojowy, ale dziś - w obliczu rosnącej niestabilności - priorytetem staje się bezpieczeństwo. Ursula von der Leyen w swoim corocznym orędziu o stanie UE, wygłoszonym w Parlamencie Europejskim w Strasburgu, poświęciła temu zagadnieniu najwięcej miejsca. Mówiła o Ukrainie, potrzebie solidarności i nowych instrumentach obronnych - od programu Readiness 2030 po inicjatywy wzmacniające wschodnią flankę. Europa musi wziąć odpowiedzialność za własne bezpieczeństwo i jasno powiedzieć: wolność i niezależność Ukraińców to także wolność i niezależność całej Europy.

Bezpieczeństwo Europy

Europa musi jasno pokazać, że bezpieczeństwo całej Unii zaczyna się na jej wschodnich granicach. To, co dzieje się na flance północno-wschodniej, od Bałtyku po Morze Czarne, ma bezpośrednie znaczenie dla każdego państwa członkowskiego. Deklaracje Przewodniczącej von der Leyen o inwestycjach w Eastern Flank Watch czy budowę tzw. drone wall to krok we właściwym kierunku. Kluczowe jest jednak, aby działania te szły w parze ze współpracą w ramach NATO - tylko wtedy Europa będzie naprawdę bezpieczna - podkreśla Maciej Witucki, przewodniczący Rady Głównej Konfederacji Lewiatan.

Konkurencyjność UE

Ale bezpieczeństwo to nie tylko armia, granice i inwestycje w obronność, lecz przede wszystkim postawienie na fundamenty naszej gospodarki. Jak podkreśliła von der Leyen, to konkurencyjność jest podstawą dobrobytu Europejczyków. Musimy inwestować w technologie, cyfryzację i clean tech, rozwijać rynek leków, baterii, stali czy nowych źródeł energii. Europa nie może być zależna od importu w kluczowych sektorach. Dlatego tak istotne są instrumenty ochrony przemysłu, rozwój infrastruktury i przyspieszenie wydawania pozwoleń.

To dobry kierunek, ale potrzeba więcej: ambicji i determinacji, by usuwać bariery, które wciąż utrudniają firmom działanie w całej Europie. Europa musi znów stać się miejscem, gdzie przedsiębiorstwa mogą rosnąć i konkurować globalnie, a obywatele - korzystać z dobrobytu i stabilności. Konkurencyjność jest naszą najlepszą gwarancją wolności, siły i niezależności - podkreśla Małgorzata Mroczkowska-Horne, dyrektor generalna Konfederacji Lewiatan.

Jednolity rynek i inwestycje

W tym kontekście kluczowe jest wzmocnienie jednolitego rynku. Bez niego nie uda się zbudować odpornej i konkurencyjnej Europy. Przewodnicząca KE wspomniała o nowej mapie drogowej dla jednolitego rynku (Single Market Roadmap 2028) i konieczności przyspieszenia budowy Unii Oszczędności i Inwestycji.

W obliczu globalnej rywalizacji i kryzysów geopolitycznych Unia potrzebuje determinacji, by dokończyć projekt jednolitego rynku i usuwać bariery dławiące rozwój - od przeregulowania po brak wspólnych standardów. Raporty Draghiego i Letty jasno pokazują, że integracja musi pójść dalej - szczególnie w finansach, energetyce i telekomunikacji. Jednolity rynek jest naszym największym atutem - odpowiada za 17% światowego PKB, tworzy 56 mln miejsc pracy i daje firmom skalę potrzebną do globalnej konkurencji. Jednocześnie pozostaje największym niewykorzystanym potencjałem - zaznacza Kinga Grafa, zastępczyni dyrektor generalnej Konfederacji Lewiatan ds. europejskich.

Mniej biurokracji dla firm

W swoim pierwszym orędziu nowej kadencji von der Leyen mocno zaakcentowała także potrzebę uproszczenia przepisów i zmniejszenia biurokracji dla firm.

To bardzo ważny sygnał dla biznesu. Komisja wyznaczyła ambitny cel redukcji obciążeń administracyjnych - o co najmniej 25% dla wszystkich firm i 35% dla MŚP. Oczekujemy, że będzie on szybko realizowany. Omnibusy to krok w dobrą stronę, ale potrzebna jest także systemowa zmiana podejścia do regulacji: rzetelne oceny skutków, realne włączanie interesariuszy w konsultacje i większa przejrzystość procesu legislacyjnego. Tempo ma tu kluczowe znaczenie - jeśli chcemy przyciągać inwestycje, Unia musi jak najszybciej przełożyć zapowiedzi na konkretne działania - komentuje Luana Żak, zastępczyni dyrektorki przedstawicielstwa Konfederacji Lewiatan w Brukseli.

Najważniejsze elementy #SOTEU

Geopolityka i bezpieczeństwo

Ukraina i Rosja

• UE - ponad 170 mld EUR wsparcia militarnego i finansowego
• Nowy plan: Reparation loans - finansowanie dla Ukrainy oparte na zamrożonych aktywach Rosji; pożyczki mają być spłacane po uzyskaniu reparacji od Rosji
• Drone Alliance z Ukrainą - wsparcie technologiczne i przemysłowe (6 bln EUR z ERA Loan)
• Koncepcja Qualitative Military Edge - inwestycje w zdolności ukraińskiej armii, m.in. w drony

Bezpieczeństwo i obrona UE

• Readiness 2030 - potencjał inwestycyjny do 800 mld EUR
• Program SAFE - 150 mld EUR na wspólne zakupy obronne
• Eastern Flank Watch i Drone Wall - wzmocnienie wschodniej flanki
• Propozycja European Defence System - cykl planowania obronnego UE

Bliski Wschód - Gaza

• Potępienie głodu jako narzędzia wojny i radykalnych działań rządu izraelskiego
• Jednoczesne potępienie Hamasu
• Propozycje:
  • wstrzymanie części płatności dla Izraela (bez szkody dla społeczeństwa i Yad Vashem)
  • sankcje wobec ministrów-ekstremistów i brutalnych osadników
  • częściowe zawieszenie umowy stowarzyszeniowej
  • utworzenie Palestine Donor Group - instrument odbudowy Gazy
• Potwierdzenie: rozwiązanie dwupaństwowe jako jedyna droga do pokoju

Relacje globalne i handel

• Umowa z USA - stabilizacja relacji, uniknięcie wojny handlowej
• Dywersyfikacja partnerów: Mercosur, Meksyk, Indie (cel - zakończenie negocjacji w 2025 r.)
• Budowa koalicji na rzecz reformy globalnego handlu, np. CPTPP
• Choose Europe package - 500 mln EUR dla naukowców, wsparcie rozwoju nowych technologii w Europie
• Global Health Resilience Initiative - wspieranie zdrowia globalnego

Gospodarka i rynek wewnętrzny - innowacja i konkurencyjność

• Raporty Draghiego i Letty - wskazanie braku integracji w finansach, energetyce i telekomunikacji
• Zapowiedź Single Market Roadmap 2028
• Redukcja biurokracji - oszczędności 8 mld EUR dla biznesu dzięki omnibusom i uproszczeniom
• Nowa "piąta swoboda" - wiedza i innowacja jako motor integracji

Technologie

• Scale-up Europe Fund - wielomiliardowy fundusz prywatno-publiczny wspierający młode spółki technologiczne
• AI Gigafactories - centra rozwoju i treningu dużych modeli AI w Europie
• Industrial Accelerator Act - szybsze inwestycje w strategicznych sektorach
• Mechanizmy zabezpieczające przed odpływem innowacyjnych firm poza UE

Energia i klimat

• Energy Highways i Grids Package - rozbudowa i modernizacja sieci, usuwanie wąskich gardeł infrastrukturalnych
• Cel: całkowite odejście od rosyjskich paliw kopalnych - rozwój OZE i energetyki jądrowej
• Circular Economy Act i nowe instrumenty wspierające recykling i bezpieczeństwo surowcowe
• Potwierdzenie kursu Green Deal + nowe cele klimatyczne na 2040 r.
• Ochrona przemysłu przed nieuczciwą konkurencją i nadprodukcją globalną - nowy instrument handlowy po wygaśnięciu safeguardów na stal

Polityka społeczna - rynek pracy i koszty życia

• Quality Jobs Act - dopasowanie praw pracowniczych do nowej gospodarki
• Strategia antyubóstwa do 2050 r. + Gwarancja dla Dzieci
• Affordable Housing Plan - zmiana zasad pomocy publicznej, wsparcie dla studentów i rodzin + EU Housing Summit
• Inicjatywy obniżające koszty życia:
  • energia - wsparcie dla OZE i atomu, modernizacja sieci
  • transport - inicjatywa Small Affordable Cars (małe, tanie auta elektryczne produkowane w Europie)
  • żywność - kampania Buy European Food - walka z nieuczciwymi praktykami wobec rolników

Demokracja i społeczeństwo

• Rule of Law cycle - dalsze wzmacnianie powiązań praworządności z funduszami UE
• Walka z dezinformacją - European Democracy Shield i nowe European Centre of Democratic Resilience
• Media Resilience Programme - wsparcie dla niezależnych mediów
• Ochrona dzieci online - możliwe ograniczenia wiekowe w social mediach, wzorowane na rozwiązaniach z Australii

Migracja i bezpieczeństwo wewnętrzne

• Trzykrotne zwiększenie budżetu na zarządzanie granicami i migracją
• Nacisk na szybki powrót osób bez prawa pobytu (obecnie tylko 20% opuszcza UE)
• Pełne wdrożenie Paktu o Migracji i Azylu
• Współpraca z liniami lotniczymi i platformami cyfrowymi w walce z przemytem ludzi
• Nowe sankcje wobec przemytników - zamrażanie aktywów, ograniczenia w podróżach

Kryzys klimatyczny

• Coraz bardziej niszczące pożary i fale upałów
• Propozycja utworzenia Europejskiego Centrum Gaśniczego na Cyprze
• Wzmocnienie mechanizmów ochrony ludności - Civil Protection Mechanism