Verslag rondetafelgesprek over verantwoordelijkheden online platforms in verkiezingstijd

Op 15 september organiseerde de ACM een rondetafelgesprek over de verantwoordelijkheden van online platforms onder de Europese Digital Services Act (DSA) tijdens verkiezingen. Tijdens de bijeenkomst gingen grote online platforms, maatschappelijke organisaties, onderzoekers en relevante autoriteiten hierover met elkaar in gesprek. Doel van de bijeenkomst was het uitwisselen van kennis over de relevante wetgeving, ieders rol en ervaringen van academische experts. Het rondetafelgesprek is onderdeel van een standaard draaiboek dat in Europees verband is opgesteld.

Doel en opzet van de bijeenkomst

De aanwezige online platforms kregen in het eerste technische deel van de bijeenkomst uitleg over de Nederlandse situatie rondom verkiezingen, uitleg over het relevante regelgevend kader van de DSA en bijbehorende guidance over hun verantwoordelijkheden bij verkiezingen, relevante gedragscodes ( codes of conduct ) door de Europese Commissie, en de rollen van de betrokken autoriteiten. In het tweede, meer interactieve deel van de ronde tafel, waren maatschappelijke organisaties en onderzoekers aanwezig om op basis van hun expertise en onderzoek hun ervaringen en vragen te delen.

Besproken thema's

Tijdens de bijeenkomst spraken de deelnemers met elkaar over verschillende onderwerpen en problemen die een rol kunnen spelen in verkiezingscontext aan de hand van vier thema's: synthetische (door AI-genereerde) content, aanbevelingssystemen (algoritmen), toegang tot data voor onderzoekers, en viraliteit. De nadruk lag onder andere op zaken als transparantie, de praktische uitvoerbaarheid van maatregelen en de mogelijke invloed op het verkiezingsproces.
Zo werd er onder andere stilgestaan bij het risico van online bedreigingen van politici en journalisten en de maatregelen die platforms hiertegen nemen. Ook kwam de mogelijke impact aan bod van AI-gegenereerde antwoorden op platforms en zoekmachines op verkiezingsgerelateerde vragen over bijvoorbeeld partijprogramma's en kandidaten. Academici benadrukten het belang van tijdige en eerlijke toegang tot openbare data, met het oog op de korte termijn en het verkiezingsproces.

De DSA in verkiezingstijd

De DSA bepaalt niet wat illegaal is op internet - dat staat in andere wetten zoals het Wetboek van Strafrecht of privacywetgeving. Wat de DSA wél regelt, is hoe online platforms moeten omgaan met meldingen over illegale inhoud: het moet voor iedereen makkelijk zijn om te melden, en platforms moeten snel reageren en goed motiveren wat ze met de melding doen. Ook gelden transparantieverplichtingen voor gebruikers als hun content of account wordt verwijderd of beperkt.
De DSA verplicht zeer grote online platforms om systeemrisico's die volgen uit de inrichting of het gebruik van hun dienst zelf te identificeren en hiertegen maatregelen te nemen. Een voorbeeld van zo'n systeemrisico is een negatief effect op het publieke debat en verkiezingsproces. De Europese Commissie houdt toezicht op deze verplichting die geldt voor de zeer grote online platforms, zoals TikTok, Facebook, Snap en X. De ACM ziet, als digitaledienstencoördinator, toe op de in Nederland gevestigde platforms, bijvoorbeeld als zij niet goed omgaan met meldingen van illegale inhoud. De ACM werkt nauw samen met de Europese Commissie en andere nationale en Europese toezichthouders.

Aanwezige organisaties en onderzoekers

Alphabet
Autoriteit Persoonsgegevens
Bits of Freedom
Coimisiún na Meán (De digitaledienstencoördinator in Ierland)
Commissariaat voor de Media
Raad van State
Europese Commissie
Discord
INACH
Justice for prosperity
LinkedIn
Onderzoekers van het Instituut voor Informatierecht, de Universiteit van Amsterdam, Maastricht University, Media Studies van de Universiteit Amsterdam en de Radboud Universiteit
Meta
Microsoft
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Nieuwscheckers
Post X Society / Democratie Monitor
Snapchat
Tiktok
Wikimedia

Uitgenodigd, maar verhinderd

Bellingcat
BENEDMO
EU Disinfolab
Onderzoeker, Universiteit van Amsterdam
Reddit
Telegram
X