12/04/2025 | Press release | Distributed by Public on 12/04/2025 04:56
De mobiel speelt een belangrijke rol in ons leven. Het helpt je bij praktische zaken en zorgt voor vermaak, maar ongemerkt loopt je schermtijd snel op. Voor je het weet gaat er kostbare tijd verloren die je liever anders had besteed. Wil je je schermtijd verminderen, maar weet je niet waar te beginnen? Met dit stappenplan krijg je stap voor stap weer grip op je telefoongebruik.
"Veel mensen hebben het gevoel dat ze geen controle hebben over hun smartphonegebruik," vertelt gedragswetenschapper Tim van Timmerenvan de Universiteit Utrecht. "In Nederland grijpen we zo'n honderd keer per dag naar onze telefoon. Je pakt hem zonder na te denken en voor je het weet, ben je weer weg."
In Nederland grijpen we zo'n honderd keer per dag naar onze telefoon.
Die automatische neiging om je telefoon op te pakken fascineert Van Timmeren. Hij onderzoekt hoe vaste gewoontes bijdragen aan het gebrek aan controle over het gedrag. Wanneer verandert het gebruik van je telefoon van een bewuste keuze in een automatische impuls?
"Het is belangrijk om eerst te begrijpen wat ons smartphonegebruik drijft," legt Van Timmeren uit. "Gaat het vooral om de gedachteloze reflex om steeds je telefoon te pakken? Of gaat het om het eindeloze scrollen op sociale media? Het zijn allebei automatische gewoontes, maar ze vragen om verschillende oplossingen."
Van Timmeren onderzoekt bij een groep jongvolwassenen wat een digitale detox met hen doet. Door beter te begrijpen welke onbewuste processen bepalen hoe je met je smartphone omgaat, kun je volgens hem gerichtere oplossingen bedenken om die patronen te doorbreken.
Die kennis is ook nodig om te begrijpen wat smartphonegebruik op de lange termijn met je welzijn doet. Want een belangrijke vraag blijft natuurlijk: hoe slecht is schermtijd eigenlijk voor je gezondheid?
"Daar willen we als samenleving meer inzicht in krijgen," zegt Van Timmeren. Volgens hem is het lastig om algemene uitspraken te doen over het effect van 'smartphonegebruik' of 'socialemediagebruik'. "Het hangt af van wat je doet. Je kunt ook hele waardevolle ervaringen hebben op je telefoon. Maar de tijd die opgaat aan scrollen en checken gaat ten koste van andere dingen die waardevol of gezond kunnen zijn, zoals meer bewegen, meer lezen, meer tijd met vrienden."
Uiteindelijk draait alles om balans, vindt Van Timmeren. "Smartphones zijn onmisbaar, dus het doel is niet om je telefoon weg te doen. Het doel is om zelf regie te hebben. Daarvoor moet je eerst uitvogelen waar, wanneer en hoe je smartphone je in de weg zit."
Momenteel wordt onderzocht hoe mensen de regie het beste kunnen terugpakken. Wil je zelf meer inzicht krijgen en de wetenschap verder helpen? Meld je dan aan om deel te nemen.
Van Timmeren noemt vijf praktische stappen die helpen bewuster met je telefoon om te gaan.
1. Leg je telefoon weg voor een aantal uur of een hele dag. Je kunt ook een aantal apps tijdelijk verwijderen. Zo merk je wanneer je de drang voelt om je telefoon op te pakken, en waarom.
2. Verstoort je telefoon je aandacht? Zet meldingen van bepaalde apps uit. Of schakel de 'niet storen' functie in voor meer rust.
3. Open je apps op de automatische piloot? Installeer een 'pauze-app'. Die last een adempauze in voordat je een app opent, zodat je kunt kiezen.
4. Blijf je maar scrollen? Zet je scherm op zwart-witmodus, dat maakt het gebruik minder aantrekkelijk, en stel een tijdslimiet in (eventueel per app).
5. Wil je op specifieke momenten minder schermtijd? Maak telefoonvrije zones in huis waar je je toestel buiten laat. Zo'n fysieke drempel helpt om je de automatische impuls te doorbreken.
Gezonde Planeet is in 2025 het jaarthema van de Universiteit Utrecht. Met een actueel en relevant jaarthema laten we aan iedereen zien welke kennis we ontwikkelen en hoe we samenwerken met externe partners.
Bezoek de pagina van het jaarthema