Układy zbiorowe po nowemu. Parlament zakończył prace nad ustawą

Układy zbiorowe pracy to rodzaj porozumień zawieranych pomiędzy pracodawcą a pracownikami, reprezentowanymi przez związki zawodowe. W ramach układów zbiorowych pracy można ustalić np. warunki pracy odmiennie niż w przepisach prawa pracy - o ile są bardziej korzystne dla pracowników. Mogą to być np. dodatkowe dni urlopu czy coroczne podwyżki. Pracodawcy mogą wykorzystywać układy zbiorowe pracy do przedłużenia okresów rozliczeniowych.

By ułatwić zawieranie oraz ewidencjonowanie układów zbiorowych, a także uporządkować przepisy ich dotyczące, w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowaliśmy projekt ustawy odpowiadający na najważniejsze postulaty od wielu lat zgłaszane przez partnerów społecznych.

5 listopada 2025 roku Parlament zakończył prace nad ustawą. Teraz trafi ona na biurko Prezydenta RP.

Układy zbiorowe po nowemu

Najważniejsze rozwiązania ustawy:

• Zakładowy lub ponadzakładowy układ zbiorowy pracy będzie można zawrzeć w celu określenia spraw nieuregulowanych w przepisach prawa pracy w sposób bezwzględnie obowiązujący.

• W układzie będą mogły być uregulowane rozwiązania ułatwiające godzenie życia zawodowego z życiem prywatnym, kwestie dotyczące zastosowania nowych technologii (np. sztucznej inteligencji) w zakładzie pracy, rozwiązań zapewniających równość płci, procedury antymobbingowe czy przeciwdziałanie zagrożeniom psychospołecznym takim jak stres czy wypalenie zawodowe.

• Zachowana zostaje tzw. zasada korzystności, czyli podjęte w negocjacjach ustalenia nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy.

• Zgodnie ustawą zamiast rejestrowania układów jest przewidziana ich ewidencja - układy zbiorowe i porozumienia zbiorowe mają być zgłaszane do Krajowej Ewidencji Układów Zbiorowych Pracy wyłącznie w formie elektronicznej.

• Wprowadzona zostaje możliwość skorzystania z pomocy mediatora na etapie rokowań.

• Uelastyczniony zostaje czas obowiązywania układu zbiorowego pracy - strony podejmujące rokowania będą mogły wybrać zawarcie układu na czas określony, z możliwością przedłużania okresu jego obowiązywania. Możliwe będzie także zawarcie układu na czas nieokreślony.

• Możliwość zawierania układów ponadzakładowych przez co najmniej 2 pracodawców, co oznacza brak konieczności zawierania układu przez organizację pracodawców.

Dlaczego to ważne?

Ministerstwo Pracy zachęca i ułatwia pracodawcom i pracownikom negocjowanie odpowiednich układów zbiorowych. Dlaczego to ważne? Układy zbiorowe stabilizują rynek pracy, zapewniają większą równość i spójność społeczną, rozwijają dialog społeczny.

Ile to będzie kosztowało? W 2026 roku koszty dla budżetu państwa wyniosą 2,8 mln zł, w kolejnych latach - 0,6 mln zł rocznie.

Nowe przepisy mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.